Bu yazının bilimkurgu öyküsü gibi durduğunun farkındayız. “Bu kadar mantıksız bir şey olamaz!” bile diyebilirsiniz. Ama gerçek. Amerika’da, Pittsburgh’tayız. Bir yargıç biri 10 yaşında, öteki 7 yaşında olan iki çocuğun bütün yaşamları boyunca, dava konusu hakkında tek sözcük bile etmelerini yasaklamış. Bu yasağı delmenin cezası da var: 750.000 dolar. Dava konusu ise, kaya gazı çıkarımı.
Öykünün başına dönelim. Resimde gördüğünüz Hallowich’ler dört kişilik bir aile. Karıkoca ve iki çocukları. (Konuşması yasaklanmış iki çocuk işte bunlar.)
40 hektarlık bir çiftlikleri var. Yuvarlak hesap 20 adet Gezi Parkı büyüklüğünde bir arazi. Orada yaşıyorlar. Günün birinde araziye bitişik bir yere bir firma gelip yerleşiyor, teşkilatını kuruyor ve çalışmaya başlıyor. Fotoğrafın sağ tarafında, en arka planda bu tesisi görüyorsunuz. Nedir firmanın yaptığı iş? Toprağın derinliklerinden kaya gazı (şist gazı) çıkarmak. Bunu yaparken de tonlarca ilaçlı su sıkmak, toprağın derinliklerine. [Ekogazete’nin gündemine bir hayli düşmüş bir konu bu. Birçok ülkede kavgası verilen, çok kötü ekolojik etkileri olduğu bilinen bir etkinlik. Anımsamak isterseniz, en son yazıya göz atabilirsiniz.] Sıkılan su, gazın serbest kalmasını sağladıktan sonra tekrar yukarı alınıyor ve o pis, ilaçlı haliyle özel kuyulara basılıyor.
Hallowitch’ler içtikleri ve kullandıkları yeraltı suyunun kirlenmeye başladığını şaşkınlık içinde fark ediyorlar. Bunun yanında bazı sağlık sorunları da yaşamaya başlıyorlar: baş ağrıları, göz yanmaları, boğaz sorunları gibi. Giderek seslerini yükseltiyorlar, açıkça yakınmaya başlıyorlar. Bütün bunları olabilecek her yere duyurarak.
Firma önemli bir marka, kaya gazında. Ülkenin değişik yerlerinde benzeri çalışmaları var. Kaya gazının zararlı etkileri hakkındaki söz ve söylentilerin ortalıkta fazlaca yüzmesini, gezmesini istemiyor. En iyi yöntem susturmak. Sus payı vermek. İki tarafın avukatları uzun pazarlıklar sonunda bir fiyatta anlaşıyorlar: 750.000 dolar. Ancak firmanın bir şartı var. Aile bundan böyle kaya gazı sözünü ağzına almayacak. Bu konuda asla konuşmayacak. Tek söz bile etmeyecek. Yoksa firma verdiği parayı geri isteyecek.
Bu araziyi bırakıp daha sağlıklı bir yere taşınmaya karar vermiş olan karı-koca bu öneriyi kabul ediyor. Konuyu bir yargıç huzurunda anlaşmaya bağlamak isteyen taraflar mahkemeye gidiyorlar. Ancak o noktada firma yeni bir koşul sürüyor ortaya. İki yavru da konuşmayacak. Yaşamları boyunca. Şaşkınlık! Anne-baba itiraz ediyor: “Bunlar daha ergin değil! Biz onların adına nasıl imza atarız? Onları nasıl bağlarız? Hani okulda bir arkadaşları sorsa ve bunlar da ağızlarından kaya gazı sözünü kaçırsalar ne yapacağız?” Firma ısrarlı. Yargıç garipsemekle birlikte kararını firmadan yana veriyor. Çocuklar yaşamları boyunca bu konuda tek söz söylemeyecekler. İşte, kaya gazcılar bu kadar güçlü!
[***SON DAKİKA*** Bu yazıyı yayımlayacağımız sırada bir haber düştü. Bunu anında duyurmak istedik. Yukarıda aktardığımız gelişme kamuoyunda o kadar büyük tepki yaratmış ki, firma çok kötü ve çirkin bir izlenim oluştuğunu fark edip çocuklar konusundaki ısrarını geri çekmiş.]
Atila Alpöge / Yararlanılan kaynaklar: Don Hopey, Pittsburgh Post-Gazette, 1.8.2013 – Suzanne Goldenberg, The Guardian, 5.8.2013 – Le Monde, 6.8.2013
ekogazete 